Μακάβριο και τις περισσότερες φορές δύσκολο να συλλάβει κανείς την πραγματικότητα γύρω από το ζήτημα των τροχαίων ατυχημάτων στη χώρα μας, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο γενικότερα. Μιας πραγματικότητας που αντανακλά ουσιαστικά την παιδεία, την ωριμότητα και τη συνείδηση με την οποία αντιλαμβανόμαστε τι εστί "οδηγώ με ασφάλεια, προστατεύοντας τον εαυτό μου και τους γύρω μου".
Μικρή η Ελλάδα, αλλά μεγάλος ο αριθμός των αυτοκινητιστικών ατυχημάτων που λαμβάνουν χώρα αν αναλογιστούμε πως μόλις τα τελευταία τρία χρόνια περίπου 2.395 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στην άσφαλτο. Πρόκειται για ένα φαινόμενο-μάστιγα, αν αναλογιστούμε πως από το 2014 ως το 2016 σημειώθηκαν συνολικά 34.570 οδικά τροχαία ατυχήματα στη χώρα μας. Αριθμός που σοκάρει ακόμα περισσότερο αν στην ήδη θλιβερή κατάσταση μετρήσουμε και τους μη νεκρούς παθόντες των συγκεκριμένων περιστατικών, οι οποίοι αγγίζουν τους 2.644 βαριά τραυματίες και τους 39.590 ελαφρότερα τραυματισμένους.
 |
| Εικόνα 1, Πηγή: Απολογισμός Ημέρας Μνήμης Θυμάτων Τροχαίων |
Διαδραστικό Γράφημα 1, Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 2017
Ιδιαίτερα τραγικά είναι τα ποσοστά που αναφέρονται στις ηλικίες των παθόντων προσώπων εξαιτίας των τροχαίων αυτών περιστατικών. Για το 2014, η πλειοψηφία των ανθρώπων που έπεσαν θύματα οδικών δυστυχημάτων ήταν 282 άτομα ηλικίας άνω των 55 ετών, αριθμός που αυξήθηκε ακόμα περισσότερο το έτος 2015, όταν τα περιστατικά που αφορούσαν στην συγκεκριμένη αριθμητική ομάδα άγγιξαν τα 291. Ανάλογη τάση σημείωσε και η κατηγορία δυστυχημάτων με εμπλεκόμενους ηλικίας 36-45 ετών, καθώς από τα 112 που παρατηρήθηκαν για το έτος 2014, αυξήθηκαν στα 126 την επόμενη χρονιά. Μικρή μείωση τροχαίων ατυχημάτων καταγράφηκε για την ηλικιακή ομάδα 46-55 ετών με πτώση του αριθμού των περιστατικών στα 108 για το 2015 από τα 125 που είχαν σημειωθεί το 2014. Παρόμοια κινήθηκαν και τα ποσά για την κατηγορία ηλικιών 36-45 έτη, για την οποία παρατηρήθηκε επίσης μείωση κατά 5 περιστατικά, αλλά και για αυτή που συμπεριλαμβάνει ηλικίες από 18-25 έτη, τα ατυχήματα για την οποία το 2015 ήταν 117 έναντι των 124 που είχαν προηγηθεί το 2014. Τέλος, αναφορικά στην κατηγορία βρεφικής με εφηβικής ηλικίας, τα παθόντα πρόσωπα μειώθηκαν κατά 6 μόνο περιστατικά από το 2014 ως το 2015. Πρόκειται για νούμερα που επιβεβαιώνουν τη σοβαρότητα του φαινομένου στους δρόμους της χώρας μας, αν αναλογιστούμε ότι πρόκειται για ανθρώπινες ζωές.
Διαδραστικό Γράφημα 2, Πηγή: Ελληνική Αστυνομία, Στατιστικά στοιχεία τροχαίας 2014
Διαδραστικό Γράφημα 3, Πηγή: Ελληνική Αστυνομία, Στατιστικά στοιχεία τροχαίας 2015
Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί κάτι που προστίθεται στην ήδη δραματική κατάσταση και την κάνει ακόμα πιο τραγική. Δεν πρόκειται για τίποτε άλλο παρά για το ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών θυμάται μόνο περιστασιακά τη σοβαρότητα που επιτάσσει η οδηγική συμπεριφορά. Με άλλα λόγια, μόνο στις οδυνηρά ακραίες περιπτώσεις και στα περιστατικά με εμπλεκόμενους διάσημους, μιας και τότε προβάλλονται από τα Media και μπορούν να προκαλέσουν στους δέκτες το δόγμα του σοκ ή την περίπτωση συμπάθειας μέσω της οικειοποίησης του γεγονότος. Ακόμα όμως και αυτή η μικρή επικέντρωση σε αυτά τα δυστυχήματα του δρόμου, κάθε άλλο από αποτελεσματική φαίνεται να είναι, μιας και ο περιστασιακός τους χαρακτήρας δείχνει να αμβλύνει τη συγκινησιακή ευαισθησία των οδηγών, οι οποίοι δείχνουν να μην αλλάζουν την οδηγική τους νοοτροπία διατηρώντας έτσι, αυτό που ονομάζουμε ανεδαφική αισιοδοξία. Με άλλα λόγια, εξακολουθούν να οδηγούν απρόσεκτα και ασυναίσθητα θεωρώντας ότι διατρέχουν λιγότερο κίνδυνο από το μέσο όρο των συνανθρώπων τους. Οι αριθμοί στο παρακάτω διαδραστικό διάγραμμα για τα έτη 2014-2015 που αναφέρονται στα αίτια των τροχαίων ατυχημάτων μπορούν να επιβεβαιώσουν τα παραπάνω.
Διαδραστικό Γράφημα 4, Πηγή: Ελληνική Αστυνομία, Στατιστικά στοιχεία τροχαίας 2014-2015
Ένα σημαντικό στοιχείο που μπορούμε να παρατηρήσουμε, είναι πως ναι μεν μειώθηκαν τα ατυχήματα (λόγω υπερβολικής ταχύτητας από 41 σε 28 για τη χρονιά 2014-2015, λόγω αντικανονικής προσπέρασης από 8 σε 4, λόγω κίνησης στο αντίθετο ρεύμα από 70 σε 63, λόγω παραβίασης προτεραιότητας από 52 σε 27 και σηματοδότη από 41 σε 7), όμως τα θανατηφόρα τροχαία αυξήθηκαν κατά 102 περιστατικά. Διακόσιοι οδηγοί προκάλεσαν το θάνατο λόγω έλλειψης προσοχής και σύνεσης στο δρόμο, ενώ 43 επιπλέον περιστατικά προκλήθηκαν λόγω κακής συντήρησης των οχημάτων. Ευτυχές εύρημα ήταν ότι η βελτίωση του οδικού δικτύου της χώρας αποδείχτηκε καρποφόρα, μιας και τα περιστατικά που είχαν τις κακοτεχνίες των δρόμων ως αίτιο μειώθηκαν κατά το ήμισυ.
 |
| Εικόνα 2, Πηγή: SOS ΤΡΟΧΑΙΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ |
Σταθμίζοντας τα προαναφερθέντα αποτελέσματα, το Υπουργείο Μεταφορών, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, προχώρησαν πρόσφατα στην ανακοίνωση της υποχρεωτικής ένταξης μαθημάτων Κυκλοφοριακής Αγωγής και Οδικής Ασφάλειας στα σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Μια κίνηση που στοχεύει να αλλάξει τη νοοτροπία των νέων Ελλήνων πολιτών γύρω από το θέμα της οδήγησης, σε μια προσπάθεια μεταβίβασής τους από το στάδιο της ευαισθητοποίησης σε αυτό της δράσης. Είναι όμως αυτό αρκετό για να αλλάξει τα μέχρι τώρα δεδομένα στην οδηγική συμπεριφορά;
To ερώτημα στο σημείο αυτό μπορεί να διχάσει, αν αναλογιστούμε την αποτελεσματικότητα παρόμοιων εκπαιδευτικών πρακτικών όπως φαίνεται να λειτουργούν σε μια χώρα φημισμένη για την οργάνωση και πειθαρχία της κοινωνίας της σαν τη Γερμανία. Όπως απεικονίζεται στα παρακάτω διαδραστικό διαγράμματα, στη χώρα μας, παρά την έλλειψη εκπαιδευτικών οδηγικών προγραμμάτων, τα τελευταία έξι χρόνια παρατηρείται ελαφριά μείωση όχι μόνο στους νεκρούς, αλλά και στους τραυματίες των τροχαίων δυστυχημάτων. Γεγονός όμως που μπορεί να μη σχετίζεται άμεσα με θέματα οδηγικής παιδείας, αλλά να οφείλεται στη μείωση της κίνησης των αυτοκινήτων πανελλαδικά εξαιτίας των πολιτικών λιτότητας που με φόρους και άλλα μέσα έχουν αποθαρρύνει τους Έλληνες οδηγούς. Παρόλα αυτά, τα αποτελέσματα της σύγκρισης του ποσοστού ατυχημάτων των δύο αυτών χωρών είναι αξιοσημείωτα.
Διαδραστικό Γράφημα 5 (πάνω), Πηγή: Statistisches Bundesamt (Destatis), 2017 και
Διαδραστικό Γράφημα 6 (κάτω), Πηγή: Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 2017
Έτσι, στη χώρα μας βλέπουμε πως από τους 17.399 ελαφρά τραυματίες που καταγράφηκαν για το 2010, το 2016 μετρήθηκαν μόλις 12.945. Την ίδια στιγμή, οι βαριά τραυματίες που έξι χρόνια πριν αριθμούσαν κοντά στους 2000, φαίνεται σταδιακά να μειώθηκαν κατά το ήμισυ. Η μικρότερη αλλαγή, αφορά στους νεκρούς οι οποίοι έχουν μεν ελαττωθεί συγκριτικά με όσους θρηνήσαμε δέκα χρόνια πριν, όμως παραμένουν αριθμητικά ίσοι την τελευταία τριετία. Από την άλλη πλευρά, στο παράδειγμα της Γερμανίας τα ποσοστά διαφέρουν σημαντικά. Νεκροί και βαριά τραυματίες κινούνται αριθμητικά στα ίδια επίπεδα την τελευταία εξαετία, με μηδαμινές διαφοροποιήσεις από έτος σε έτος. Παρόλα αυτά, σημαντική είναι η αύξηση των ελαφρά τραυματιών, ιδίως την τελευταία τριετία όπου ο αριθμός τους ανήλθε από 310.000 σε 330.000.
Μέσα από τα παραπάνω είναι εύκολο να συμπεράνει κανείς, πως ο ανθρώπινος παράγοντας είναι ο πιο καθοριστικός για την εξέλιξη του φαινομένου αυτού. Η αντιμετώπισή του, οφείλει να είναι μέλημα τόσο συλλογικό όσο και προσωπικό, μέσω της από κοινού συνεργασίας των αρμοδίων φορέων και των Ελλήνων οδηγών. Εκτός δηλαδή από τα εκπαιδευτικά προγράμματα οδικής ασφάλειας, είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση και σε άλλες αντίστοιχες ενέργειες. Η τροχαία μπορεί να εντείνει τους ελέγχους αλκοτέστ και εφαρμογής των προϋποθέσεων ασφαλούς οδήγησης που οφείλουν να πληρούν όλοι οι οδηγοί. Τα ΜΜΕ με τη σειρά τους πρέπει να επαγρυπνούν διαρκώς τους δέκτες προβάλλοντας εκπαιδευτικές εκπομπές αναφερόμενες στην ασφαλή οδήγηση. Την ίδια στιγμή, σημαντική θα ήταν η προσπάθεια δημιουργίας σύγχρονων κέντρων αποκατάστασης για την άμεση παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών στους παθόντες τροχαίων ατυχημάτων. Φυσικά, αλλαγή στην οδηγική νοοτροπία δεν μπορεί να νοηθεί, εάν τα άτομα που βρίσκονται στο δρόμο δε συλλάβουν τη σοβαρότητα της κατάστασης και εφαρμόσουν οι ίδιοι τα απαραίτητα μέτρα προστασίας. Κατά την οδήγηση λοιπόν, πρέπει όλοι να φοράμε ζώνη ασφαλείας παντού και πάντα, ενώ να τοποθετούμε τα παιδιά σε ειδικά διαμορφωμένο παιδικό κάθισμα. Απαραίτητη προϋπόθεση το κράνος και η ειδική στολή για τους επιβαίνοντες σε μηχανή. Όχι χρήση κινητών ή αλλού είδους αντιπερισπασμού που είναι ικανός να αποσπάσει την προσοχή μας από την οδήγηση. Σεβόμαστε τους πεζούς, τα φανάρια και τις πινακίδες προτεραιότητας. Κυρίως όμως συγκρατούμε τον εγωισμό και τα νεύρα μας.
Ο τρόπος που οδηγούμε αντικατοπτρίζει τον πολιτισμό μας. Προστατεύουμε τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας. Είναι καιρός να οδηγήσουμε με υπευθυνότητα και να απολαύσουμε τη μαγεία που κρύβεται πίσω από το τιμόνι.
