Στην «αιώνια πόλη» και την πλατεία του Αγίου Πέτρου στρέφονται σήμερα τα βλέμματα της παγκόσμιας κοινότητας και κατά βάση των 1,2 δισ. Ρωμαιοκαθολικών ανά την υφήλιο, καθώς αρχίζουν οι εργασίες του Κονκλαβίου που θα εκλέξει το νέο Πάπα, τον 266ο από το 67 μ.Χ και την ίδρυση της Εκκλησίας της Ρώμης από τον Απόστολο Πέτρο.
Ο νέος Επίσκοπος Ρώμης, όπως είναι ο επίσημος εκκλησιαστικός τίτλος του Ποντίφικα, θα είναι ένας από τους 115 Καρδιναλίους που δεν έχουν υπερβεί το 80ό έτος της ηλικίας και έτσι πληρούν το ηλικιακό κριτήριο εκλεξιμότητας. Οι Καρδινάλιοι βρίσκονται από την περασμένη εβδομάδα στη Ρώμη και χθες ολοκλήρωσαν τις προκαταρκτικές τους συνομιλίες πριν ξεκινήσει σήμερα η μακρά και τελετουργική διαδικασία για την ανάδειξη του διαδόχου του παραιτηθέντος Βενέδικτου ΙΣτ’.
Το Κονκλάβιο
Ετυμολογικά από τις λέξεις Cum και Clavis, δηλαδή «με κλειδί», το Κονκλάβιο υποδηλώνει τον εγκλεισμό-απομόνωση των εκλεκτόρων για την ανάδειξη στο αξίωμα του Ποντίφικα της Αγίας Έδρας. Αρχικά, το Κονκλάβιο λειτούργησε ως μέσο πίεσης, μετέπειτα ως αποτροπή παρέμβασης της κοσμικής εξουσίας στα εκκλησιαστικά πράγματα για να αναδειχθεί, προϊόντος του χρόνου, σε μια διαδικασία με αμιγώς εκκλησιολογικό χαρακτήρα και ιδιαίτερα αυστηρό πρωτόκολλο.
Ο τόπος που συνέρχεται το Κονκλάβιο είναι το φρουριακής αρχιτεκτονικής παρεκκλήσι της Καπέλα Σιξτίνα δίπλα στη βασιλική του Αγίου Πέτρου. Η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε η Καπέλα Σιξτίνα για τη σύγκληση του Κονκλαβίου ήταν το 1492, ενώ από το 1878 η χρήση της για αυτό το σκοπό μονιμοποιήθηκε.
Θέλοντας να διασφαλιστεί το απόρρητο των διαδικασιών οι εκλέκτορες καθώς και όλοι όσοι έρχονται σε επαφή μαζί τους ορκίζονται επί του ευαγγελίου για την τήρηση της μυστικότητας των διαδικασιών και των συνομιλιών σε αυτό με ποινή τον άμεσο αφορισμό σε περίπτωση παραβίασής τους. Επιπλέον απαγορεύεται αυστηρά η επαφή με τον εκτός του Κονκλαβίου χώρο, η ανάγνωση εφημερίδων ή αλληλογραφίας, η χρήση τεχνολογικών διευκολύνσεων. Όλοι οι χώροι, είτε πρόκειται για τους κοιτώνες είτε για χώρους συνάθροισης είτε για την Καπέλα Σιξτίνα, έχουν διερευνηθεί και απομονωθεί, ενώ χθες το απόγευμα το βοηθητικό προσωπικό που θα συνδράμει τη διαδικασία της εκλογής έδωσε σε ειδική τελετή τον δικό του όρκο σιωπής.
Η διαδικασία της ψηφοφορίας
Σήμερα το πρωί θα τελεστεί η Θεία Λειτουργία «proeligendo Romano Pontifice» από τον πρύτανη του Ιερού Κολλεγίου των Καρδιναλίων, Άντζελο Σοντάνο, ο οποίος θα προεδρεύσει χωρίς δικαίωμα εκλογής της διαδικασίας της ψηφοφορίας.
Στις 17:30 ώρα Ελλάδας οι Καρδινάλιοι σε πομπή θα κατευθυνθούν στην Καπέλα Σιξτίνα για να προβούν σε μια πρώτη «διερευνητική» ψηφοφορία. Αφού λάβουν τις θέσεις τους εντός του παρεκκλησίου, ο υπεύθυνος της εθιμοτυπίας θα προφέρει την περίφημη φράση «extra omnes» (έξω όλοι) και οι πόρτες θα κλείσουν και θα σφραγιστούν για να απομονωθούν οι Καρδινάλιοι.
Κάθε εκλέκτορας θα πάρει ένα ψηφοδέλτιο και ιδιοχείρως θα συμπληρώσει κάτω από τη φράση «Eligo in Summum Pontificem……» το όνομα του εκλεκτού του. Για την ανάδειξη του νέου Πάπα είναι αναγκαία η πλειοψηφία των δύο τρίτων συν ένας, τουλάχιστον για τις πρώτες 33 ψηφοφορίες (τέσσερις κάθε ημέρα, πρωί και απόγευμα). Έπειτα, ο Πάπας εκλέγεται δι’ απλής πλειοψηφίας.
Μετά από την καταμέτρηση, τα ψηφοδέλτια θα περιχυθούν με ειδικό μείγμα χημικών και θα καούν σε μια μικρή σόμπα που έχει τοποθετηθεί ειδικά για την περίσταση μέσα στο παρεκκλήσι της Καπέλα Σιξτίνα. Η καπνοδόχος θα διοχετεύσει τον καπνό έξω από το παρεκκλήσι σηματοδοτώντας τη θετική ή αρνητική εξέλιξη της ψηφοφορίας. Μαύρος καπνός σημαίνει ότι κανένας υποψήφιος δεν συγκέντρωσε τον απαιτούμενο αριθμό ψήφων για να εκλεγεί Πάπας. Λευκός καπνός σημαίνει ότι εξελέγη νέος Πάπας.
Είναι σχεδόν βέβαιο ότι κανένας από τους εν δυνάμει υποψηφίους δεν θα κατορθώσει να συγκεντρώσει από την πρώτη ψηφοφορία τις απαραίτητες 77 ψήφους.
Μετά τη σημερινή μία ψηφοφορία, από αύριο Τετάρτη οι 115 εκλέκτορες θα ψηφίζουν τέσσερις φορές την ημέρα και οι καπνός θα βγαίνει δυο φορές, στις 12:00 και στις 18:00 (ώρες Ιταλίας).
Habemus Papam
Όταν τελικά κάποιος από τους υποψηφίους συγκεντρώσει την απαραίτητη πλειοψηφία ο πρύτανης του κολεγίου των Καρδιναλίων θα ρωτήσει τον εκλεκτό «Preferitus» -όπως ονομάζεται στα λατινικά- αν αποδέχεται την εκλογή. Εφόσον συναινέσει ερωτάται για το όνομα που θα επιλέξει ως Πάπας.
Αμέσως μετά όλα τα ψηφοδέλτια και τα πρακτικά εμποτίζονται με ειδικό διάλυμα χημικών και καίγονται στη σόμπα προκειμένου να παραχθεί ο λευκός καπνός σημάδι ότι εξελέγη Πάπας. Οι πόρτες της Καπέλα Σιξτίνα ανοίγουν ο νέος Πάπας ενδύεται τον μανδύα του και εισέρχεται πάλι στο παρεκκλήσι όπου οι Καρδινάλιοι του δηλώνουν την πίστη τους.
Αμέσως μετά ο επικεφαλής του Κολεγίου των Καρδιναλίων εξέρχεται στον εξώστη του Αγίου Πέτρου και ανακοινώνει στους πολυάριθμους πιστούς στα λατινικά: «Annuntio vobis gaoudium magnum. Habemus Papam»: σας ανακοινώνω με μεγάλη χαρά ότι εξελέγη Πάπας. Ο νεοεκλεγείς Ποντίφικας βγαίνει στο μπαλκόνι και θα δίνει την πρώτη «urbi et orbi» (στην πόλη και την οικουμένη) ευλογία του.
Ποιος θα φορέσει το δαχτυλίδι του Πάπα;
Καμία επίσημη υποψηφιότητα δεν τίθεται για την ανάδειξη του νέου Πάπα. Ωστόσο, κάποιοι από τους 115 Καρδιναλίους ξεχωρίζουν. Στην ανθρωπογεωγραφία του κολεγίου των Καρδιναλίων που κάποτε κυριαρχούσαν οι Ιταλοί σήμερα περιλαμβάνονται 60 εκλέκτορες από την Ευρώπη.
Πλέον όμως το κέντρο βάρους του Ρωμαιοκαθολικού κόσμου έχει μετατοπιστεί στη Λατινική Αμερική και από τη στιγμή που ο Ιωάννης Παύλος Β΄ ήταν Πολωνός και ο Βενέδικτος ΙΣτ΄ Γερμανός πολλοί λένε ότι ήρθε η ώρα της Λατινικής Αμερικής να αναδείξει Ποντίφικα. Άλλοι πως έφτασε η στιγμή για τον πρώτο έγχρωμο Πάπα...
Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες δεν υπάρχει ως τώρα κάποιο ξεκάθαρο φαβορί, αλλά κάποιοι υποψήφιοι μοιάζουν να είναι οι επικρατέστεροι.
Άντζελο Σκόλα, Ιταλία
Είναι ο πλέον δημοφιλής Ιταλός εν δυνάμει υποψήφιος. 71 ετών, Καρδινάλιος από το 2003 και Αρχιεπίσκοπος Μιλάνου από το 2011. Ο Σκόλα θεωρείται συντηρητικός, άτομο του στενού περιβάλλοντος του Ιωάννη Παύλου Β΄και θεολογικά εγγύτατα στις απόψεις του Βενέδικτου ΙΣτ΄.
Κρίστοφ Σένμπορν, Αυστρία
Ο Αρχιεπίσκοπος της Βιέννης είναι ο ισχυρότερος Ευρωπαίος μη Ιταλός εν δυνάμει υποψήφιος. Γεννημένος το 1945 εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Βιέννης το 1995 και Καρδινάλιος το 1998. Αν και βαθιά συντηρητικός και θεολογικά κοντά στον Βενέδικτο ΙΣτ΄ θεωρείται ότι διαθέτει ευήκοα ώτα σε μεταρρυθμίσεις.
Οντίγιο Σερέρ, Βραζιλία
Ο Αρχιεπίσκοπος του Σάο Πάολο είναι ο σημαντικότερος υποψήφιος με καταγωγή από τη Λατινική Αμερική. Επικεφαλής της μεγαλύτερης Επισκοπής της Βραζιλίας με ποίμνιο περίπου 11 εκατ. πιστών έχει αποκτήσει μεγάλη φήμη και εντός του Βατικανού, όντας απόφοιτος του Γρηγοριανού πανεπιστημίου. Χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα αρεστός σε μεγάλο μέρος των υψηλόβαθμων κληρικών στην Αγία Έδρα. Γεννημένος το 1949 από γονείς γερμανικής καταγωγής θεωρείται ότι μπορεί να ικανοποιήσει ταυτόχρονα τόσο τους Ευρωπαίους, όσο και τους Λατινοαμερικανούς εκλέκτορες.
Λεονάρντο Σάντρι, Αργεντινή
Ο 69 ετών Καρδινάλιος διαθέτει βαριές περγαμηνές υπηρετώντας επί σειρά ετών σε θέσεις ευθύνης στο Βατικανό. Οι δεσμοί του με τη Λατινική Αμερική, αλλά και η αντίληψή του για τη δαιδαλώδη γραφειοκρατία του Βατικανού τον καθιστούν –θεωρητικά- ισχυρό υποψήφιο.
Πίτερ Τάρκσον, Γκάνα
Το όνομα του 64χρονου Επισκόπου από την Αφρική ήταν από τα πρώτα που ακούστηκαν την επομένη της ανακοίνωσης παραίτησης του Βενέδικτου ΙΣτ΄. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η ενδεχόμενη υποψηφιότητά του ανακινήθηκε τόσο νωρίς προκειμένου να «καεί».
Το ενδεχόμενο εκλογής του έχει συντηρηθεί κυρίως από κοσμικούς κύκλους ως του ιδανικού πρώτου έγχρωμου Ποντίφικα. Το 2011 έγινε ευρέως γνωστός για το πύρινο άρθρο του με το οποίο καταφερόταν κατά του καπιταλισμού ζητώντας ριζικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας κρίσης. Επικεφαλής της Επιτροπής του Βατικανού για τη Δικαιοσύνη και την Ειρήνη εντυπωσιάζει για την καθαρή του θεολογική άποψη.
Ποιος θα υπερισχύσει;
Ουδείς εκ των υποψηφίων φαίνεται ικανός να συγκεντρώσει εξαρχής την απαραίτητη πλειοψηφία των 77 ψήφων για να εκλεγεί. Δεν αποκλείεται, κατά συνέπεια, να προσπαθήσουν να επιβληθούν αουτσάιντερ.
Σχολιαστές επισημαίνουν μολαταύτα ότι υπάρχουν ελπίδες η διαδικασία εκλογής του ποντίφικα να αποδειχθεί σχετικά σύντομη: την Τετάρτη ή την Πέμπτη, λένε, από την καπνοδόχο της Καπέλα Σιξτίνα ίσως βγει ο λευκός καπνός που δείχνει ότι η διαδικασία εκλογής ευοδώθηκε.
Από την στιγμή που οι μισοί καρδινάλιοι έχουν επιλεγεί από τον «επίτιμο ποντίφικα» Γιόζεφ Ράτσινγκερ και οι άλλοι μισοί είχαν εκλέξει τον ίδιο τον Βενέδικτο, μπορεί κανείς να εικάσει ότι ο νέος Πάπας δύσκολα θα προχωρήσει σε μεγάλες ανατροπές. Μπορεί παρά ταύτα να προσπαθήσει να δώσει ένα στίγμα «ανανέωσης».
Ο επόμενος επικεφαλής του Βατικανού θα κληθεί να αντιμετωπίσει θέματα όπως η οικονομική διαφάνεια της τράπεζας του Βατικανού (IOR), η καταπολέμηση της μάστιγας των παιδεραστών κληρικών, η αγαμία των καθολικών ιερέων —που αμφισβητείται όλο και συχνότερα— τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων και η δυνατότητα να μπορέσουν οι γυναίκες να χειροτονούνται στο μέλλον ιερείς της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Πηγή: madata.gr
